Po co wykonuje się USG dróg moczowych i jamy brzusznej?
Badaniem podstawowym wśród badań obrazowych wykonywanych u dzieci z ZUM jest USG brzucha i dróg moczowych. Jest ono łatwo dostępne, bezpieczne i – co dla dziecka szczególnie istotne – niebolesne. Nie ma żadnych przeciwwskazań do przeprowadzenia USG.
Badanie to pozwala na wykluczenie bądź rozpoznanie ewentualnych wad układu moczowego predysponujących do występowania zakażeń (np. poszerzenia układów kielichowo-miedniczkowych, wad wrodzonych), a także na rozpoznanie ewentualnych powikłań zakażenia układu moczowego (np. powstania ropnia nerki). Wykonujący USG może także ocenić ewentualne zaleganie moczu po mikcji.
Grupą, która wymaga systematycznej kontroli nerek w USG, są dzieci ze stwierdzonym wcześniej schorzeniem dróg moczowych i nerek.
Kiedy wykonać USG pęcherza i nerek u dziecka?
Wskazaniami do wykonania USG pęcherza i układu moczowego po ZUM są:
- nawracające zakażenia układu moczowego,
- zakażenie układu moczowego u dziecka przed ukończeniem 2. roku życia,
- zakażenia układu moczowego o nietypowym przebiegu,
- zakażenia układu moczowego u dziecka z czynnikami ryzyka nawrotów ZUM,
- ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek,
- urosepsa.
Do wskazań zalicza się także podejrzenie powikłań po ZUM (systematycznego wykonywania USG wymagają np. dzieci z powikłaniem w postaci blizn w nerkach – zaleca się wówczas wykonywanie USG nerek i układu moczowego co 2 lata).
W praktyce USG brzucha i dróg moczowych często zleca się także w innych grupach pacjentów. Od badania odstępuje się u starszych dzieci z pierwszym epizodem ZUM, z chorobą o łagodnym przebiegu, bez czynników podwyższających ryzyko nawrotów, u dzieci, które miały już badanie USG brzucha wykonywane z innych wskazań.
Jak wygląda USG i jak przygotować dziecko do badania?
Aby USG nerek i pęcherza moczowego miało największą wartość, dziecko powinno zostać odpowiednio przygotowane. Zalecenia w tym aspekcie obejmują przede wszystkim konieczność przyjęcia płynów w odpowiedniej objętości i w odpowiednim czasie przed badaniem. Przy pełnym pęcherzu USG dróg moczowych jest łatwiejsze do przeprowadzenia, a wyniki bardziej miarodajne.
Zalecenia różnią się nieco w zależności od wieku dziecka.
- USG dróg moczowych u noworodków i niemowląt wymaga napojenia lub nakarmienia dziecka na około pół godziny przed badaniem.
- Jeżeli ultrasonografia planowana jest u pacjenta od 1. do 5. roku życia, na około godzinę przed badaniem należy podać mu do 300 ml niegazowanego napoju. Maluch powinien wstrzymać się od oddania moczu.
- Jeżeli dziecko ma więcej niż 5 lat, do badania powinno przystąpić na czczo (ostatni posiłek może spożyć 6 godzin przed USG). Dwie godziny wcześniej należy zaś podać mu 2–3 szklanki niegazowanego płynu. W tym przypadku także ważne jest wstrzymanie mikcji.
Badanie nie jest skomplikowane i nie wymaga od dziecka większej aktywności. Kiedy mały pacjent przyjmie wskazaną przez lekarza pozycję, na skórę badanych okolic zaaplikowany jest specjalny żel, dzięki któremu głowica urządzenia ma pełną styczność z powierzchnią ciała. Starsze dzieci mogą być proszone o kontrolowanie oddechu.